Siðabótin í öðrum löndum
125
höfðu verið for-dæmdar, en allmargar reglur hennar voru látnar í
friði og þeim haldið við. Óskeikulleik páfans var hafnað, en í hans
[172]
stað var konungurinn gerður að hinum æðsta manni kirkjunnar. í
kirkjunni var enn þá langt frá því að fylgt væri hinu einfalda og
óbreytta eðli hins sanna náðarboð-skapar. Hinn mikli grundvöllur
fullkomins trúarfrelsis hafði enn ekki skilist til fulls. Réttur hvers
einasta manns til þess að tilbiðja Guð sinn samkvæmt eigin sam-
vizku var enn ekki viðurkendur. Allir urðu að viðurkenna það sem
ríkiskirkjan fyrirskipaði og kendi, bæði í trúar-játningu og tilbeiðslu
aðferð. Þeir sem frá því breyttu urðu að sæta ofsóknum að meira eða
minna leyti í mörg hundruð ár.
En svo var það nú eins og það hafði verið á dögum postulanna,
að ofsóknirnar urðu til þess að útbreiða gleði-boðskapinn.
Í hinni viðurstyggilegustu myrkvastofu, innan um alls konar
illgerðarmenn, fanst John Bunyan, eins og hann drykki svalandi
veigar frá sjálfum uppsprettum himn-anna, og þar skrifaði hann sína
dásamlegu sögu “För pílagrímsins frá landi eyðileggingarinnar til
hins himn-eska hásætis”. í meira en tvö hundruð ár hefir rödd hans
talað hátt og hvelt frá Bedford myrkvastofunni og veitt hjörtum
mannanna þrek og starfskrafta. “För pílagríms-ins” eftir Bunyan og
“
Yfirfljótanleg náð gagnvart stór-syndurum” hafa vísað mörgum leið
á veg lífsins.
Á seytjándu öldinni voru þúsundir presta reknir frá embættum
sínum. Fólkinu var forboðið að sækja nokkr-ar trúarbragðasamkom-
ur nema þær, sem viðurkendar væru af hinni lögskipuðu kirkju, og
voru viðlagðar píslir og háar sektir, fangelsi og útlegð ef frá væri
vikið. Fólkið var ofsótt, því var misþyrmt og það var smánað á allan
hugsanlegan hátt, og ekkert var að sjá fram undan nema sömu ofsókn-
irnarnar og sömu skelfingarnar. Loksins flýðu sumir frá Englandi og
leituðu friðsemi og næðis á ströndum hins hollenzka þjóðríkis.
Mitt í ofsóknum og erfiðleikum var fólkið trúfast og óhikandi.
Það treysti loforðum Drottins og hann brást því ekki á tímum hörm-
unganna. Englar hans voru mitt á meðal þess því til hughreystingar
og styrktar. Og þeg-ar Guðs fingur virtist benda út yfir Atlanzhafið
á land, par sem það gæti myndað sér sitt eigið ríki og búið börnum
[173]
sínum dýrðlega arfleifð frjálsrar trúar, tók það sig upp hiklaust og
fylgdi vegum forsjónarinnar.
