Whitefield og Wesleybræður
Málefni Drottins, sem þannig var með heiðri og stað-festu varið
og útbreitt á seytjándu öldinni; það að sann-leikurinn sé framfara-
gjarn; að kristnir menn ættu að vera reiðubúnir til þess að taka á móti
öllu andlegu ljósi, sem skín frá Guðs heilaga orði; þessu málefni
gleymdu afkomendur hinna trúföstu manna. Mótmælendakirkj-urn-
ar, sem svo mikillar blessunar höfðu notið að þeim auðnaðist að sjá
hið rétta ljós Guðs orðs á dögum siða-bótarinnar, þær brugðust í því
tilliti að halda áfram á brautum sannleikans og siðabótanna. Þótt fá-
einir trú-fastir menn risu upp hér og þar öðru hvoru, sem prédik-uðu
trúarsannindin, þá létu flestir sér það nægja að trúa eins og feður
þeirra höfðu trúað og lifa eins og þeir höfðu lifað. Trúarbrögðunum
hnignaði aftur svo mjög að þau urðu mestmegnis líflausar reglur,
villukenningar og hjá-trú, sem hefði eyðilagst með öllu, ef kirkjan
hefði haldið áfram að fara eftir ljósi Guðs orðs. Kirkjan prédikaði
og verndaði hégiljur, í stað þess að halda fast við þá trú, sem hinum
helgu mönnum hafði verið gefin. Þannig voru smánuð þau grund-
vallaratriði, sem siðabótamennirnir höfðu boðað, lifað fyrir, liðið
fyrir og látið lífið fyrir.
Á átjándu öldinni, sem var öld andlegs náttmyrkurs, komu þeir
fram Whitefield og Wesley sem ljósberar Drottins. Undir stjórn
ríkiskirkjunnar á Englandi hafði fólkið hörfað aftur til baka í trúarlegt
kæruleysi. Nátt-úrulögin voru talin hin æðstu trúarbrögð og þau
lásu klerkar og lærðir menn með ástundun; með því var guð-fræði
þeirra svo að segja lokið. Hærri flokkar mannfé-lagsins gerðu gys að
guðfræðinni og stærðu sig af því að þeir væru hafnir upp yfir það,
sem þeir kölluðu ofstæki.
[175]
Lægri flokkarnir voru fávitrir í mesta máta og mjög gefnir til
lasta, en kirkjan hafði nú tapað öllu hugrekki og allri alvöru til þess
að koma til bjargar hinum fótum troðna málstað sannleikans.
Hin mikla kenning um réttlæting af trúnni, sem Lúter kendi svo
greinilega, hafði svo að segja fallið nið-ur með öllu; en rómverska
kenningin um réttlæting af verkunum var komin í staðinn. Whitefield
127
